महेन्द्रनगर । सुदूरपश्चिम प्रदेशको प्रख्यात शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्ज सुक्खा मौसमको सुरुवातमै डढेलोको चपेटामा परेको छ । वन क्षेत्रलाई डढेलोबाट जोगाउनका लागि विभिन्न प्रयास भइरहे पनि मानवीय लापर्बाहीका कारण निकुञ्जको केही क्षेत्रमा आगलागी भएको हो ।
निकुञ्जको कोर क्षेत्र रानीताल, बरकौला, गोबरियालगायतमा डढेलोबाट वन क्षेत्रमा नोक्सान भएको छ । सो क्षेत्रमा एक हप्ताअगाडि लागेको डढेलो अहिले भने नियन्त्रणमा आइसकेको निकुञ्ज कार्यालयले जानकारी दिएको छ ।
निकुञ्ज आसपास रहेका किसानले गहुँ काटेर खेतमा आगो लगाउँदा निकुञ्जमा पनि डढेलो पुगेको शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुख मनोज साहले बताए। उनले डढेलोबाट भुइँ क्षेत्रमा रहेका घाँस, वनस्पति, पातपतिङ्गर जलेर नष्ट भएको बताए । “अब डढेलो नियन्त्रणमा आइसकेको छ,” प्रमुख साहलेभने “त्यो ग्राउन्ड फायर थियो । त्यति धेरै क्षति भएको छैन ।”
यो वर्ष अहिलेसम्म पानी परेको छैन । पानी नपर्दा सुक्खा अझ बढेकाले विभिन्न ठाउँमा डढेलो फैलिइरहेको छ । निकुञ्जमा डढेलो लाग्ने निभाउने क्रम जारी रहेको जनाइएको छ । डढेलो नियन्त्रणका लागि नेपाली सेनासहितको डढेलो नियन्त्रण टोली बनाइएको छ ।
डढेलो लाग्नेबित्तिकै निभाउनका लागि टोली परिचालन हुने गरेको निकुञ्जका सूचना अधिकारी पुरुषोत्तम वाग्लेको भनाइ छ । उहाँले निकुञ्ज क्षेत्रमा सानो सानो डढेलो अझै लागिरहेको र डढेलो नियन्त्रण टिमले निभाउने कार्य गरिरहेको उल्लेख गर्नुभयो । “कोर एरियामा लागेको ठुलो डढेलो नियन्त्रण गर्न चुनौती छ,” वाग्लेले भन्नुभयो, “तर सानोतिनो डढेलोलाई डढेलो नियन्त्रण टिमले निभाउने काम गरिरहेको छ ।”
पानी नपर्दासम्म पातपतिङ्गर अझ सुक्ने गरेकाले वनक्षेत्रमा चाँडै डढेलो सल्कने गर्दछ । पानी परेपछि आगलागीको घटनामा कमी आउने निकुञ्ज अधिकारीको भनाइ छ । सुक्खासँगै यतिबेला प्रदेशको विभिन्न जिल्लास्थित वनक्षेत्रमा आगलागी भइरहेको छ ।
राष्ट्रिय विपत् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणको विपत् पोर्टलका अनुसार एक वर्षको अवधि (२०२४ अप्रिल ५ देखि २०२५ अप्रिल ५ सम्म) मा सुदूरपश्चिम प्रदेशको ९५८ ठाउँमा डढेलो लागेको थियो ।
मान्छेले जानी जानी आगो लगाउने, सल्केको चुरोट जथाभाबी फाल्नेलगायतका कारणले वन क्षेत्रमा डढेलो लाग्ने गर्छ । यसै गरी भिरालो ठाउँबाट खसेको ढुङ्गा अर्को ढुङ्गामा ठोक्किँदा पनि डढेलो लाग्ने गरेको जनाइएको छ । यद्यपि, प्राकृतिक कारणले भन्दा पनि मानवीय कारणले वन क्षेत्रमा डढेलो लाग्ने गरेको वनकर्मीको भनाइ छ ।
